Valt het je op dat de meeste kinderen niet in stilte naar muziek kunnen luisteren? Niet alleen kinderen. Veel volwassenen hebben ook de neiging om door muziek heen te praten in plaats van ernaar te luisteren. Muziek als achtergrond, dát is nu juist het punt!
Bij het aanleren van een nieuw lied, of bij het aanzetten van een luistervoorbeeld uit de muziekmethode, verwacht je van de kinderen dat ze aandachtig zullen luisteren. Zo heb je het geleerd in de muziekdidactiek. Maar wat gebeurt er tijdens je muziekles? Je zet het lied aan en de kinderen beginnen met elkaar te kletsen. Of je zet een luistervoorbeeld aan en ze gaan heel druk bewegen en een beetje gek doen naar elkaar tijdens de muziek. Kortom, de luisterconcentratie van de kinderen is ver te zoeken. Waarom?
De wereld om ons heen
Onze omgeving is vol met muziek. De radio wordt door de meeste mensen gebruikt als achtergrondmuziek bij het werken of klussen. Lekker op je favoriete zender en van tijd tot tijd een liedje meezingen. Op de televisie worden we overspoeld met reclameblokken. Valt het jou ook op dat deze reclameblokken qua geluid harder klinken dan de televisieprogramma’s? Bij de meeste commercials klinkt… muziek. Waar je misschien minder bij stilstaat, maar waar altijd muziek bij klinkt, zijn de computergames. En wat je wellicht nog minder opvalt, is de muziek die je hoort tijdens het winkelen. Zowel in de winkels zelf als in de winkelstraat, in het overdekte winkelcentrum of zelfs in de parkeergarage bij het winkelgebied!
Wat doen we doorgaans tijdens deze muziek? Juist ja, we kletsen er samen gezellig doorheen. We hebben onszelf aangeleerd om deze ‘bijgeluiden’ te negeren, zolang het ons niet irriteert. Want klinkt in een winkel muziek die jou niet aanspreekt dan neem je dat (onbewust) waar en zal je korter in de winkel verblijven.
Kinderen leren ook om muziek weg te filteren uit hun aandacht. Laat je vervolgens in de klas een liedje of een stukje muziek horen dan gaan de kinderen in de pauze-stand: ‘Hé gezellig, even een momentje om bij te praten…’
Wat kan je doen?
Maak de kinderen bewust van het verschil tussen achtergrondmuziek en luistermuziek. Aan de hand van een vertelplaat op het bord laat je de kinderen benoemen welke geluiden te horen zijn op straat, in huis, in winkels enz. Maak er een spel van (zie kader Geluidenspel).
Nadat de kinderen bewust zijn geworden van geluiden in het algemeen, vestig je de aandacht op muziek. Vraag de kinderen om de plekken of onderwerpen op de tekening aan te wijzen waar muziek klinkt of kan klinken. Ga daarover met de kinderen het gesprek aan (zie kader Praten over (achtergrond)muziek).
Tenslotte vertel je de kinderen dat je in de muziekles dingen leert over muziek. Dat kan alleen als je daar met aandacht naar luistert. Dit inzicht helpt om de luisterconcentratie te verbeteren.
Daarnaast is het belangrijk om bij het luisteren naar muziek gerichte luistervragen te stellen of luisteractiviteiten te geven. Wil je weten hoe je luistervragen- en activiteiten bedenkt? Lees dan Lestip 7: Wat zijn goede luisteropdrachten?
Geluidenspel
Ieder kind kiest een geluid uit dat het nabootst met de stem of met handen/voeten. Ga met een aanwijsstok over de vertelplaat. Wijs bijvoorbeeld een auto aan en nodig de kinderen, die de auto willen nabootsen, uit om hun geluid te laten horen. Ga verder met je stok over de tekening en wijs een ander onderwerp aan. Welk kind heeft hier een geluid bij? Laat maar horen.
Praten over (achtergrond)muziek
Wat voor soort muziek hoor je daar?
Benoem de muziek als: druk-rustig, hard-zacht enz.
Waarom klinkt daar (soms) muziek?
Luister jij wel eens bewust naar de muziek op die plek?